“Kom je hier nu vaak?”, vraag ik aan Xiao. We hebben afgesproken, samen met vriendinnen Femke en Petra, in haar snackbar Houtwijk in Den Haag. Het is er koud, de verwarming is al maanden niet aangegaan, maar het ziet er opgeruimd uit voor een horecazaak die al bijna een jaar dicht is. “Onlangs was ik er nog”, zegt Xiao, “om met elkaar te poetsen. Wil je thee? In een mok of glas?”
Direct rollen er tranen over de wangen van Xiao. Tussen de theemokken staat een speciale mok met daarop de foto van Wei, een cadeau van hun twee kinderen voor Vaderdag. Het verdriet van Wei is nog lang niet verwerkt.
Zelf vertellen wat er is gebeurd
Misschien ben ik daarom nu wel hier, legt Xiao uit. Want in de afgelopen maanden was ze veelvuldig in het nieuws. Haar vriendinnen Femke en Petra deden altijd het woord, of haar advocaat Sébas Diekstra. Maar ze wil nu voor één keertje zelf vertellen wat er is gebeurd en hoe ze zich voelt.
In juli 2019 opent de snackbar van Xiao en Wei in de Haagse wijk Loosduinen. Aan een mooi pleintje, met verschillende andere winkels, zal het stel hier zeven dagen per week samen aan het werk gaan. Het is er gezellig en fijn.
Agressieve jongeren
Maar als corona uitbreekt, ongeveer een jaar later, verandert de sfeer bij een aantal jongeren, vertelt Xiao. “Ze moesten een QR-code hebben om binnen te komen. Sommigen wilden die niet laten zien, dus moest ik ze wegsturen, anders kreeg ik een boete. Daar waren ze het niet mee eens. Ze werden boos en riepen heftige scheldwoorden naar me. Ik reageerde niet, wilde het niet laten escaleren.”
Als de jongeren vertrekken, gooien ze al het eten tegen de ramen van de snackbar. Dat pikt Xiao niet. Ze loopt naar buiten en roept dat de jongeren het moeten schoonmaken. “Maar ze reageerden agressief, grepen mij vast aan mijn kleren en sloegen mij in mijn gezicht.” De politie wordt gebeld en Xiao doet aangifte. Wei en een andere getuige worden later gehoord, maar Xiao hoort er nooit meer iets van.
Daarna volgen nog twee incidenten: één keer gooit een meisje in de snackbar een waterfles richting de frituurpannen, Xiao slaat de fles net op tijd weg. “Alles had hier kunnen ontploffen”, zegt ze. Ze doet weer aangifte.
‘Er gebeurde niets, tot het fout ging’
Bij het derde voorval worden de twee kinderen van Xiao en Wei in de Albert Heijn bekogeld met water, ook daar maakten ze melding van. “Maar er zijn nooit jongeren opgepakt. Ik werkte hard, zeven dagen per week, deed altijd keurig belastingaangifte, maar de overheid liet me totaal in de steek toen ik ze nodig had. De politie zou niet genoeg bewijs hebben en niet genoeg mensen hebben om het uit te zoeken. Er gebeurde niets, tot het écht fout ging.”
En dat gaat het begin dit jaar. Op vrijdagavond 27 januari zijn Wei en Xiao klaar met werken als ze arm in arm samen naar huis lopen. Hun twee kinderen zijn daar al en beginnen alvast aan het avondeten.
Maar Wei en Xiao komen nooit bij hen aan, want onderweg naar huis gebeurt het onvoorstelbare. Xiao en Wei komen een aantal tieners tegen, dezelfde jongeren die hen al maanden treiteren en waar al drie keer contact over is geweest met de politie. De tieners beginnen te schelden en te roepen. ‘Dit hoeft toch zo allemaal niet’, roept Xiao. Ze hoopt de boel te sussen, maar ze voelt tegelijkertijd dat de jongeren nog feller zijn dan voorgaande keren.
‘Onverklaarbare agressie door beesten’
Xiao pakt haar telefoon en belt 112. Het nummer is net ingetoetst, Xiao hoort nog een vrouw aan de andere kant van de lijn en roept dat er hulp moet komen, maar dan wordt haar telefoon door een meisje uit haar handen geslagen.
Wei springt voor Xiao om haar te beschermen, maar het meisje gaat helemaal los. Een ‘onverklaarbare agressie’ volgt, twee andere tieners mengen zich in het gevecht en Xiao en Wei worden geslagen en geschopt ‘door beesten’.
Ook wordt er gestoken, blijkt even later als Wei roerloos op de grond ligt. Als ook de tieners dat zien, rennen ze weg. Xiao roept machteloos om hulp naar de vele omstanders. Een jongetje pakt uiteindelijk de telefoon van Xiao van de grond en praat de vrouw van de alarmcentrale – die nog altijd aan de lijn hangt – bij. De vader van het jongetje begint Wei te reanimeren.
De twee worden naar het ziekenhuis gebracht. Xiao wacht urenlang – terwijl ze zelf bont en blauw is – op goed nieuws van de artsen. Maar Wei is niet te redden. Hij blijkt twee keer in zijn rug en één keer in zijn borst te zijn gestoken. Hij overlijdt diezelfde avond aan zijn verwondingen.
Xiao is nog altijd kapot van verdriet, het is moeilijk om te praten over wat er is gebeurd, daarvoor zijn er te veel tranen. Ze hyperventileert als ze aan die weken in januari en februari terugdenkt, zeker als ze weer voor haar ziet hoe ze haar man moest begraven terwijl haar eigen gezicht volledig blauw zag en ze haar mond niet kon bewegen omdat haar kaak zwaar gekneusd was.
‘Aangiftes na de moord in behandeling genomen’
Xiao voelt woede als ze vertelt dat ze ná de dood van Wei een automatische mail krijgt van de politie waarin staat dat de aangiftes die ze eerder heeft gedaan tegen de tieners in behandeling worden genomen.
Maar er zijn ook herinneringen waar ze wel graag over praat: “Het geeft me nog altijd een warm gevoel als ik denk aan alle buurtbewoners die een week na de moord een stille tocht liepen, met als eindpunt de snackbar waar ze honderden bloemen neerlegden. Je voelt je dan even niet alleen, niet in de steek gelaten. Dat is hartverwarmend.”
Bij die steun houdt het daarna niet op, want een half jaar later organiseren Femke en haar zus Petra – inmiddels noemen zij zich met Xiao de drie musketiers – een inzamelingsactie.
De friettent kan in die maanden namelijk nog niet open, en Xiao durft zelfs niet de straat op, maar op steun van de overheid hoeft ze ook niet te rekenen.
“Eerst wilde Xiao het alleen zien te redden, maar dat ging gewoon niet”, legt Femke uit. “Tegelijkertijd kregen wij veel vragen van mensen hoe ze haar konden helpen. Sommigen wilden zelfs emmers frituurvet langsbrengen. Uiteindelijk besloten we een doneeractie te starten, het werd een gekkenhuis.”
100.000 euro in één week tijd
In een week tijd wordt er een ton ingezameld. Xiao: “Uit het hele land kreeg ik hulp, mensen kenden mij niet eens. Ik voel daar nog steeds zo veel dankbaarheid voor.” Femke: “Nu de actie al een tijd is gestopt, krijg ik nog steeds vragen van mensen hoe ze haar kunnen helpen. Mensen bieden aan om voor het veiligheidsgevoel van Xiao straks in de zaak te gaan zitten, als de snackbar weer opengaat. En met haar mee naar huis te lopen, als ze klaar is met werken.”
Werken, zelf over straat durven lopen in de avond, de snackbar die weer opengaat: het zijn dromen voor het nieuwe jaar waarvoor eerst nog een paar hordes te nemen zijn. Allereerst moet ze het gemis een beter plekje geven, want Xiao wil niet altijd maar huilen als ze iemand straks een frietje geeft. En dan zijn er nog praktische zaken, zoals nieuw, ervaren personeel zoeken, wat niet makkelijk is in deze tijden.
‘Volgend jaar wil ik open’
Eerst maar deze feestdagen doorkomen, die ze zelf inmiddels ‘de zwarte dagen’ noemt. “Wei zou een paar dagen geleden 40 jaar zijn geworden, we zouden het groots vieren. Dat was uiteraard een heel zware dag. En nu, met kerst, zou hij altijd de hele dag in de keuken staan voor dumplings. Dan krijg je nog nieuwjaar, en in februari is onze trouwdag. Hoe ik dat allemaal ga doen, weet ik nog niet. Alle eerste keren zullen heel zwaar zijn. Maar ik wil en zal volgend jaar opengaan.”
De strijdlust die Xiao daarvoor heeft, is voelbaar in de koude en nu nog lege snackbar. Dat merken Femke en Petra ook: “Iedereen denkt dat Xiao klein en schattig is. Ze is misschien klein, soms ook schattig, maar ze is vooral onwijs stoer. Ze weet wat ze wil, maar ze moet er de kracht voor vinden om dat te bereiken. Dat gaat haar lukken, echt.”
Xiao en advocaat pleiten voor hogere straffen voor tieners
In de zaak van Wei is een 15-jarig meisje uit Den Haag veroordeeld tot twaalf maanden jeugddetentie en een PIJ-maatregel (jeugd-tbs) voor het doodsteken van Wei. Dat is de maximale straf voor haar leeftijd. Haar 17-jarige broer en een 17-jarige vriendin die Wei en Xiao sloegen en schopten, zijn veroordeeld voor openlijk geweld.
De jongen heeft zes maanden jeugddetentie en jeugd-tbs gekregen, het meisje tien maanden jeugddetentie en jeugd-tbs, ook voor het neersteken van een ex van haar moeder in september 2022. De maximale jeugddetentie voor 17-jarigen is twee jaar.
Xiao kan het niet verkroppen dat het 15-jarige meisje – dat in de rechtszaal nog schamper lachte tijdens de slachtofferverklaring van Xiao – maar twaalf maanden de cel in moet. Slachtofferadvocaat Sébas Diekstra pleit, mede vanwege deze zaak, voor hogere straffen in het jeugdstrafrecht. “Zeker als je ziet dat, zoals de rechtbank ook al constateerde, er nauwelijks berouw is getoond en er door verdachten gelachen wordt om de straffen, gaat er hier wel iets mis.”
Diekstra ziet dat rechters bij een moord door een minderjarige nu vaak de maximumstraf opleggen. Volgens hem lijkt dit een signaal dat rechters beperkt worden in wat ze rechtvaardig vinden. “Ze hebben dan blijkbaar onvoldoende wettelijke mogelijkheden. Want waarom anders zo vaak de maximum straf opleggen?” De slachtofferadvocaat ziet dat rechters daarom nu grijpen naar jeugd-tbs om minderjarigen langer van straat te houden.
Zondaginterview
Elke zondag publiceren we een interview in tekst en foto’s van iemand die iets bijzonders doet of heeft meegemaakt. Dat kan een ingrijpende gebeurtenis zijn waar diegene bewonderenswaardig mee omgaat. De zondaginterviews hebben gemeen dat het verhaal van grote invloed is op het leven van de geïnterviewde.
Ben of ken jij iemand die geschikt zou zijn voor een zondaginterview? Laat het ons weten via dit mailadres: [email protected]
Lees hier de eerdere zondaginterviews.
